Over de liefde voor je onderneming volgens Socrates

Als ondernemer houd je ongetwijfeld van je onderneming (anders kun je er beter snel mee stoppen). Soms slaat die liefde wel eens door. Ten koste van? En is het dan nog liefde te noemen? Wat is dan liefde voor je onderneming? In Symposium uit Plato’s dialogen horen we Socrates spreken over de liefde. Aan de hand van onderstaande quotes ontdekken we welke business-lessen we hier uit kunnen halen.

Nog even over de setting waarin Symposium plaatsvindt. We zijn op een feestje in 416 v.Chr. en het is gezellig. Een clubje intellectuelen onder elkaar en dan komt het onderwerp liefde op tafel. Stuk voor stuk houdt elke aanwezige een rede. Dan is het de beurt aan Socrates. Hij deelt de inzichten die hij heeft opgedaan in de lessen van Diotima van Mantinea.

“Want de wijsheid is één der schoonste dingen en Eros is liefde voor het schone, zodat het duidelijk is dat Eros wijsheidzoeker is en dat hij als zodanig tussen wijs en onwetend in staat.”

Je bedrijf met wijsheid leiden is één van de mooiste dingen om te doen als ondernemer. Maar wat is wijsheid? Vaak laten we ons leiden door de waan van de dag. Druk met brandjes blussen. Opgejaagd door cijfers, klanteisen, leveranciersperikelen, medewerkersbesognes, productiegerommel. En aan het einde van de dag heb je niet gedaan wat je eigenlijk wilde doen. Niet gedaan waar je van houdt. 

Nu zegt Socrates dat die passie voor je onderneming niet zozeer ligt in het wijs zijn, maar in het zoeken naar wijsheid. Met als vertrekpunt ‘onwetendheid’, worden we als ondernemer uitgedaagd om tenminste naar die wijsheid op zoek te gaan. Dus je bewust zijn van je onwetendheid, die ook erkennen en vervolgens op zoek te gaan naar kennis (het begin van wijsheid). Dat komt niet vanzelf. Het vraagt discipline en wilskracht. Dus als je echt van je onderneming houdt, plan dan tenminste elke dag een moment om op zoek te gaan naar wijsheid.

“Kort samengevat is dus Eros de begeerte om het goede altijd te bezitten.”

De liefde voor je onderneming is een verlangen naar het goede wat je nog niet hebt, maar wel voor altijd wil bezitten. Wat is goed voor je onderneming? Meer klanten? Meer omzet? Een grotere winst? Het begrip ‘goed’ is lastig. Het vraagt inkleuring en context. Dat is voor iedere onderneming anders. 

Toch zijn er uniforme zaken die goed zijn voor elke onderneming: een goede orderflow, een goede marge, goed personeel en goede klanten. Het kan zelfs zo zijn dat afscheid nemen van een klant of personeelslid goed is voor je onderneming (en voor die klant of dat personeelslid). Of dat juist minder omzet of minder winst goed is. Omdat het je uit een status quo haalt. Het brengt je onderneming verder. Dus maak wat goed is voor jouw onderneming concreet. Dan worden het doelstellingen met activiteiten, ofwel een strategie. Liefde voor je onderneming is een strategie uitzetten om te realiseren waar je naar verlangt.

“Wanneer verdient een inspanning het om liefde te worden genoemd? (…) Dat is verrukking in het schone, zowel in het lichaam als in de ziel.”

Simpel vertaald: werk is liefde wanneer je er écht plezier in hebt… Als het lichamelijk en innerlijk voldoening geeft aan je verlangens en behoeften. Waar verlang je naar? Dat geldt voor jou persoonlijk, maar je bent niet alleen je bedrijf. Uitaard verlangen je medewerkers ook iets. En je klanten. En je leveranciers. Zelfs de markt met alle dimensies beweegt volgens een bepaalde behoefte. Dat is een dynamisch proces. En wil je relevant blijven? Zoek dan als onderneming steeds weer aansluiting met die dynamiek door verschillende verlangens en behoefte op elkaar af te stemmen. Hoe? Door vooral heel goed te blijven luisteren en observeren.

Nog even over het lichaam en de ziel. Hoe vertaalt zich dat naar een onderneming? Met lichaam kan ik de fysieke, tastbare organisatie duiden. Alles wat fysiek, expliciet en direct waarneembaar is. Je pand. Je mensen. Je logo. Zelfs de manier waarop het perkje voor de deur erbij ligt. Voor de ziel van je bedrijf moet ik een laag dieper. Dan hebben we het over de cultuur, de sfeer die ik proef als ik bij je over de vloer kom, de mindset in de manier waarop je de markt bewerkt. Zaken die niet direct waarneembaar zijn, maar die ik onbewust ervaar in jullie communicatie, gedrag en symboliek. Dan hebben we het dus over reputatie en imagovorming. Over merkstrategie.

“Eros is niet de liefde tot het schone, maar de begeerte naar verwekking en bevruchting in het schone. (…) Dat is ook de begeerte naar onsterfelijkheid.”

Aan het Griekse woord Eros, kleeft direct de associatie met ons leenwoord erotiek. En dan heeft Socrates het ook nog eens over verwekking en bevruchting. Maar in haar context gaat deze quote misschien meer over scheppen, creatie, het maken, produceren van iets, (handen)arbeid en de vrucht, het resultaat van dat proces. Wat is het hoogste resultaat van ons handelen? Onsterfelijkheid. In hedendaagse economische termen zou je dat continuïteit, duurzaam of zelfs circulair kunnen noemen.

Dus houd je van je onderneming, dan begeer je continuïteit voor je onderneming. Dat je bedrijf niet alleen de dag doorkomt, maar nog lang na jouw bestaansrecht heeft. Zoek je in dit kader een inspiratie voor een druilerige zondagmiddag? Check dan dit artikel over de oudste bedrijven ter wereld op de website van Business Financing. Misschien niet vreemd dat in het land waar mensen het oudst worden (Japan) ook het oudste bedrijf ter wereld staat. Maar hoe word je zo oud (als bedrijf)?

“Op deze wijze wordt al het sterfelijke in het leven gehouden, niet doordat het altijd volkomen hetzelfde blijft zoals het goddelijke, maar doordat het weggaande en verouderende een ander nieuw iets in zijn plaats achterlaat, zoals het zelf was.”

Forever Young. Het streven naar onsterfelijkheid, naar continuïteit voor je onderneming vereist jong te blijven. Jong blijven doe je door niet vast te houden aan het oude, maar het oude te vervangen voor iets nieuws. Niet voor niets is innovatie één van de krachtigste bedrijfsinstrumenten om relevant en actueel te blijven. Om überhaupt een toekomstperspectief te hebben als organisatie.

Echter, sommige markten lijken hopeloos traditioneel en onbeweeglijk. Nu zegt dat nog niets, want wanneer is iets dusdanig oud dat het vervangen moet worden voor iets nieuws? Daar zegt Socrates niets over. In IT is een product op de dag van zijn geboorte al verouderd. In andere branches gaat er misschien 100 jaar overheen. Wat is wijsheid?

Misschien dat juist deze wijsheid de sleutel is naar de onsterfelijkheid van je bedrijf. Dat je vooral continu je wijsheid vernieuwt, verjongt. Oude wijsheden vaarwel zegt – vergeet – en nieuwe kennis daarvoor in de plaats brengt. Hoe je dat doet? Socrates wijst op de scheppende kracht van bezinning. Mooier kan ik dit artikel niet afsluiten.

Bron: Plato Dialogen; Symposium, vertaling dr. M.A. Schwartz, Het Spectrum B.V., 1960